პირველი ლიფტები საქართველოში: ძმები სიმენსებიდან დღემდე

თანამედროვე ელექტრო ლიფტები შედარებით უახლესი გამოგონებაა, თუმცა, მათ მდიდარი ისტორია აქვთ, რომელიც საუკუნეზე მეტს ითვლის. ერთ-ერთი ასეთი უნიკალური ისტორია საქართველოშიც გვაქვს. ამ ბლოგპოსტში ჩვენ გაგიზიარებთ საქართველოში ლიფტების გასაოცარ ისტორიას.

პირველი ლიფტი თბილისში 1883 წელს დამონტაჟდა. ის დამონტაჟდა ქართველი დიდებულის დავით სარაჯიშვილის სახლში, რომელიც ქვეყანაში პირველი კონიაკის ქარხნის დამაარსებელი იყო. ლიფტი ორთქლის ძრავით მუშაობდა და მას ერთდროულად 6 ადამიანის გადაყვანა შეეძლო. ამ ლიფტის დამონტაჟება მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო საქართველოს ისტორიაში, რადგან ის პირველი იყო მთელ კავკასიის რეგიონში.

არ დაგვავიწყდეს ძმები ვერნერი და კარლ სიმენსები, რომლებიც ცნობილი არიან როგორც ძმები სიმენსები. მათ მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს მე-19 საუკუნეში ლიფტების ადრეული ინდუსტრიის განვითარებაში. ისინი იყვნენ ინჟინერ-გამომგონებლები გერმანიიდან, რომლებმაც დააარსეს Siemens & Halske კომპანია, რომელიც ახლა ცნობილია როგორც Siemens AG.

1885 წელს ვერნერ სიმენსმა დააპროექტა და ააშენა პირველი ელექტრო ლიფტი, რომელიც იყენებდა პირდაპირი დენის ძრავას ლიფტის გასაძლიერებლად. ამ გამოგონებამ რევოლუცია მოახდინა ლიფტების ინდუსტრიაში, რადგან ელექტრო ლიფტები უფრო სწრაფი, ეფექტური და უსაფრთხო იყო, ვიდრე ადრინდელი ჰიდრავლიკური ან ორთქლის ენერგიაზე მომუშავე ლიფტები. სიმენსმა ძმებმა განაგრძეს ლიფტთან დაკავშირებული მრავალი სხვა ინოვაციის შემუშავება და დაპატენტება, მათ შორის უსაფრთხოების მოწყობილობები, კონტროლის სისტემები და სამანქანო ოთახები.

ძმები სიმენსების გავლენა ლიფტების ინდუსტრიაზე მხოლოდ გერმანიით არ შემოიფარგლებოდა. მათი გამოგონებები და ინოვაციები ფართოდ იქნა მიღებული მთელს მსოფლიოში, მათ შორის საქართველოშიც, სადაც 1913 წელს დამონტაჟდა პირველი ელექტრო ლიფტი თბილისში, საქართველოს სავაჭრო-სამრეწველო ბანკის შენობაში. ეს მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება იყო ადრე ორთქლზე მომუშავე ლიფტებთან შედარებით, რადგან ეს უფრო სწრაფი და ეფექტური იყო. 1920-იანი წლებისთვის ლიფტები თბილისის ბევრ შენობაში იყო დამონტაჟებული, მათ შორის სამთავრობო შენობებში, სასტუმროებსა და ბინების კომპლექსებში.

საბჭოთა პერიოდში საქართველომ მნიშვნელოვანი მოდერნიზაცია და ინდუსტრიალიზაცია განიცადა და ლიფტები ამ პროცესის მთავარი ნაწილი იყო. 1960-იან და 1970-იან წლებში თბილისსა და სხვა ქალაქებში აშენდა მრავალი ახალი მაღალსართულიანი კორპუსი და ლიფტების დამონტაჟება ამ შენობებში აუცილებელი გახდა. საბჭოთა ეპოქის ლიფტები ხშირად დიდი იყო და ისინი ერთდროულად დიდი რაოდენობის ხალხის გადასაყვანად იყო შექმნილი.

საბჭოთა კავშირამდე ლიფტები განიხილებოდა, როგორც თანამედროვეობისა და პროგრესის სიმბოლო და მათ ხშირად იყენებდნენ შენობის მფლობელების სიმდიდრისა და სტატუსის საჩვენებლად. საბჭოთა ეპოქაში კი ლიფტები განიხილებოდა, როგორც კოლექტიური საზოგადოების სიმბოლო, სადაც სხვადასხვა კლასის ადამიანები ერთი და იმავე ლიფტით ერთად დადიოდნენ.

1991 წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ საქართველომ განიცადა ეკონომიკური და პოლიტიკური არეულობის პერიოდი. ქვეყანაში მრავალი შენობა დანგრეული იყო, ლიფტები ხშირად უყურადღებოდ და ცუდად მოვლილი იყო. თუმცა, ბოლო წლებში საქართველოში, განსაკუთრებით თბილისში, ლიფტების მიმართ ინტერესი განახლდა. ბევრი ძველი შენობა გარემონტდა და ახალი შენობები შენდება თანამედროვე ლიფტებით, რომლებიც უფრო სწრაფი, ეფექტური და ეკოლოგიურად სუფთაა.

თუმცა, მრავალი უპირატესობების მიუხედავად, არის გამოწვევები, რომლებიც დაკავშირებულია მათ მოვლასთან და ექსპლუატაციასთან. საქართველოში ლიფტების მუშაობა ექვემდებარება მძიმე ამინდის პირობებს, როგორიცაა მაღალი ტემპერატურა და ტენიანობა, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ტექნიკის ცვეთა. გარდა ამისა, ლიფტები დაუცველია ელექტროენერგიის გათიშვისა და სხვა ელექტრო საკითხების მიმართ, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მათი გაუმართაობა, ასევე თბილისში არსებულ ლიფტების უმრავლესობას ექსპლუატაციის ვადა აქვს გასული და განახლებას საჭიროებს.

საბოლოოდ, ლიფტების ისტორია საქართველოში გვაჩვენებს ქვეყნის მოდერნიზაციას და ცვლილებებს გასული საუკუნის განმავლობაში. 1883 წელს თბილისში დაყენებული პირველი ორთქლზე მომუშავე ლიფტიდან დაწყებული, დღევანდელ მაღალსართულიან შენობებში არსებულ თანამედროვე ლიფტებამდე.