მაგნიტური ლევიტაცია: ლიფტების ახალი ეპოქა

ლიფტებმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშეს თანამედროვე ქალაქების განვითარებაში, რაც შესაძლებელს ხდიდა შენობების ვერტიკალურ ზრდას და არქიტექტურული დიზაინის ტრანსფორმაციას. ლიფტების გარეშე დღეს არსებული ცათამბჯენები, მრავალსართულიანი ოფისები და საცხოვრებელი კომპლექსები უბრალოდ ვერ იარსებებდა.

თუმცა, ელიშა ოტისის მიერ 1852 წელს უსაფრთხო ლიფტის შექმნის შემდეგ, ამ სისტემის ძირითადი დიზაინი თითქმის უცვლელი დარჩა. ტრადიციული ლიფტები ეყრდნობა ძრავიან ბაგირებსა და საპირწონეებს, რაც ქმნის რამდენიმე სერიოზულ შეზღუდვას: შენობის სიმაღლის ლიმიტს (~600 მ), სივრცის დიდ დანაკარგს (ლიფტის შახტამ შეიძლება შენობის მნიშვნელოვანი ნაწილი დაიკავოს) და არქიტექტურულ კომპრომისებს, რადგან შენობები ხშირად ლიფტის გარშემო უნდა დაიგეგმოს.

ამ გამოწვევების პასუხად, 2017 წელს გერმანულმა საინჟინრო გიგანტმა ThyssenKrupp-მა წარადგინა MULTI სისტემა — პირველი ლიფტი მსოფლიოში, რომელიც იყენებს მაგნიტური ლევიტაციის (Maglev) ტექნოლოგიას, ბაგირების გარეშე. ეს იგივე ტექნოლოგიაა, რაც იაპონური Shinkansen-ის სარკინიგზო ხაზებზე გამოიყენება, რაც უზრუნველყოფს მაღალი სიჩქარის, დაბალი ხმაურისა და ნაკლები შეხებით გადაადგილებას.

MULTI-ის ლიფტები გადაადგილდებიან არა მხოლოდ ვერტიკალურად, არამედ ჰორიზონტალურად და დიაგონალურადაც კი, რაც სრულიად ცვლის ჩვენს წარმოდგენას შენობებში გადაადგილების შესახებ. ბაგირების ნაცვლად, კაბინა იმართება ხაზოვან ელექტროძრავებზე, რომლებიც კოჭებზე აგებული მაგნიტური ველებით მოძრაობენ.

MULTI-ს დიზაინი არქიტექტორებს აძლევს უნიკალურ საშუალებას – განათავსონ ლიფტები არა მხოლოდ შენობის ბირთვში, არამედ გვერდით, მრუდზე, ან სხვადასხვა სართულს შორის ჰორიზონტალურად. რადგან შახტები 25%-ით ვიწროა, შენობაში ჩნდება დამატებითი კომერციული ან საცხოვრებელი ფართები.

MULTI-ის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი უპირატესობაა ის, რომ შესაძლებელია რამდენიმე კაბინამ იმუშაოს ერთ შახტაში, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებს ლოდინის დროს და ზრდის მგზავრთა ტევადობას 50%-ით. თითოეული კაბინა მუშაობს დამოუკიდებლად, რაც სისტემას მეტად მოქნილს და ეფექტიანს ხდის.

გარდა ამისა, მთელი სისტემა იმართება ალგორითმებითა და უკაბელო მონაცემთა გადაცემით, რომელიც ოპტიმიზაციას უკეთებს მოძრაობას რეალურ დროში, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ბიზნეს ცენტრებსა და მაღალი ტრაფიკის შენობებში.

ThyssenKrupp-მა MULTI-ის სანდოობისა და უსაფრთხოების დასამტკიცებლად გერმანიის ქალაქ როტვეილში ააშენა 246-მეტრიანი საცდელი კოშკი — მსოფლიოში ერთ-ერთი უმაღლესი ლიფტის ტესტირების ნაგებობა. იქ ჩატარებული მრავალწლიანი ტესტირება ითვალისწინებდა როგორც ავარიულ სიტუაციებს, ისე ენერგოეფექტურობას, და ქმნის წინაპირობას, რომ ეს სისტემა რეალურად მზადაა ფართომასშტაბიანი დანერგვისთვის.

მართალია, მაგლევის ტექნოლოგია პირველ ეტაპზე საკმაოდ ძვირია(ტრადიციულ ლიფტებთან შედარებით 30-ჯერ ძვირია), თუმცა მისი გრძელვადიანი სარგებელი თვალსაჩინოა. ენერგიის მოხმარების შემცირება, შახტების სივრცის დაზოგვა და უფრო მაღალი მგზავრთა ტევადობა ქმნის ძლიერ ინტერესს როგორც მწარმოებლებისთვის, ისე შენობების მფლობელებისთვის.

მომავალი მოითხოვს უფრო მაღალ შენობებს, უფრო ჭკვიან ტრანსპორტს და ტექნოლოგიებს, რომლებიც სივრცეს ოპტიმიზაციას უკეთებენ. ამ პირობებში, MULTI-ს მსგავსი ინოვაციები მხოლოდ საჭიროება კი არა — გარდაუვალი მომავალია.